Olej z czarnuszki – właściwości i korzyści, które musisz poznać

Olej z czarnuszki właściwości lecznicze znane są ludzkości od tysięcy lat, a ten naturalny skarb nie bez powodu nazywany był “złotem faraonów” już w starożytnym Egipcie. Czarnuszka jest rośliną, która wykazuje wiele drogocennych właściwości zdrowotnych, potwierdzonych przez ponad 800 badań naukowych. W tym artykule poznasz wszystkie najważniejsze właściwości oleju z czarnuszki, dowiesz się jak go stosować, jakie ma zastosowanie w codziennym życiu oraz jakie są jego właściwości lecznicze, które mogą pomóc w różnych dolegliwościach – od problemów z układem krążenia, po wsparcie w walce z alergiami i infekcjami.

Czym jest olej z czarnuszki i co zawiera?

Olej z czarnuszki to cenna substancja pozyskiwana z nasion rośliny Nigella sativa, należącej do rodziny jaskrowatych. Ma lekko gorzkawy smak, intensywny korzenny zapach oraz barwę od miodowej do ciemnobrązowej [1]. To naturalny produkt o wyjątkowych właściwościach, który jest tłoczony na zimno, najczęściej w temperaturze nieprzekraczającej 40°C, aby zachować wszystkie cenne składniki.

Składniki aktywne – tymochinon, NNKT, witaminy i minerały

Najważniejszym i najbardziej aktywnym biologicznie składnikiem oleju z czarnuszki jest tymochinon, któremu przypisuje się większość leczniczych właściwości [2]. Zawartość tego związku w oleju może wynosić od 1 do 30 mg/ml [3], w zależności od pochodzenia nasion i sposobu ich przetwarzania.

Olej z czarnuszki składa się w 70-85% z nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) [4]. Dominuje kwas linolowy (omega-6), stanowiący 55-60% składu, oraz kwas oleinowy (omega-9) – około 24% [1]. Zawiera również rzadko spotykany kwas eikozadienowy (2,6-4%) [1].

Dodatkowo, w oleju znajdują się:

• Witaminy – A, E, C oraz witaminy z grupy B [5]
• Minerały – żelazo, wapń, cynk, magnez, selen, potas i fosfor [3]
• Fitosterole – w tym β-sitosterol (626 mg/100 ml oleju) [1]
• Flawonoidy, saponiny i alkaloidy – wspierające działanie przeciwzapalne [6]

Czarnuszka 50 g dostarcza około 16 g białka, które zawiera aż 8 z 9 niezbędnych aminokwasów [7].

Jak wygląda czarnuszka i jak się ją pozyskuje?

Czarnuszka siewna to jednoroczna roślina charakteryzująca się pięknymi, błękitnymi kwiatami, które często zdobią ogrodowe rabaty [7]. Jej owocem jest mieszek, w którym znajdują się drobne, czarne, pomarszczone nasiona o intensywnym korzennym aromacie i ostrym smaku [8].

Olej pozyskuje się poprzez tłoczenie nasion na zimno, co pozwala zachować maksimum składników aktywnych. Podczas procesu tłoczenia temperatura nie powinna przekraczać 40°C [4]. Po wytłoczeniu olej przechodzi proces naturalnej sedymentacji, podczas której zanieczyszczenia opadają na dno zbiornika pod wpływem grawitacji [2].

Dlaczego nazywana jest ‘złotem faraonów’?

Określenie “złoto faraonów” ma swoje korzenie w starożytnym Egipcie, gdzie czarnuszka była niezwykle ceniona za swoje właściwości lecznicze i kosmetyczne [9]. Nasiona czarnuszki zostały znalezione w grobowcu faraona Tutanchamona, co świadczy o ich ogromnej wartości [10]. Egipcjanie przypisywali tej roślinie właściwości magiczne i używali jej jako uniwersalnego środka leczniczego [11].

Od najdawniejszych czasów krążyło powiedzenie, że czarnuszka potrafi wyleczyć wszystko – z wyjątkiem śmierci [8]. Ta niezwykła opinia przetrwała do dziś, a współczesna nauka potwierdza wiele z przypisywanych jej właściwości zdrowotnych.

Najważniejsze właściwości zdrowotne oleju z czarnuszki

Współczesne badania naukowe potwierdzają liczne korzyści zdrowotne, jakie przynosi regularne stosowanie oleju z czarnuszki. Ten naturalny preparat wykazuje wyjątkowe olej z czarnuszki właściwości, które działają na wiele obszarów naszego organizmu jednocześnie.

Wzmacnianie odporności i działanie przeciwzapalne

Tymochinon zawarty w oleju z czarnuszki to prawdziwy sprzymierzeniec naszego układu immunologicznego. Działa on immunomodulująco – z jednej strony mobilizuje układ odpornościowy, zwiększając liczbę komórek obronnych, a z drugiej łagodzi nadmierną odpowiedź immunologiczną w chorobach alergicznych [12]. Badania wykazały, że u osób regularnie przyjmujących olej z czarnuszki liczba komórek odpornościowych wzrosła nawet o 72% po zaledwie czterech tygodniach stosowania [13]. Substancje zawarte w oleju działają również silnie przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie [5].

Wsparcie układu pokarmowego i wątroby

Olej z czarnuszki wspiera zdrowie żołądka i jelit na wiele sposobów. Pomaga w leczeniu wrzodów żołądka i refluksu, a także wykazuje działanie przeciwpasożytnicze [5]. Szczególnie cenne jest jego działanie ochronne na wątrobę – badania kliniczne wykazały, że 12-tygodniowa suplementacja olejem z czarnuszki zmniejsza stopień stłuszczenia wątroby u osób z niealkoholowym stłuszczeniem [14]. Dodatkowo olej ten wspiera trawienie, pomaga przy wzdęciach i usprawnia perystaltykę jelit [15].

Wpływ na poziom cukru i cholesterolu we krwi

Olej z czarnuszki skutecznie reguluje gospodarkę węglowodanową i lipidową. Badania pokazują, że stosowanie 2-3 g oleju dziennie przez 8-12 tygodni znacząco obniża poziom LDL i cholesterolu całkowitego [1]. Dodatkowo, przyjmowanie oleju przez 40 dni znacznie obniża poziom glukozy na czczo i poprawia funkcję komórek beta trzustki u osób z cukrzycą typu 2 [16]. Efekt przeciwcukrzycowy polega również na zwiększeniu wrażliwości na insulinę i zmniejszeniu insulinooporności [16].

Czarnuszka na pasożyty i infekcje

Czarnuszka 50 g oraz jej olej wykazują skuteczne działanie przeciwko pasożytom jelitowym. Mechanizm działania polega na przyspieszeniu perystaltyki jelit i tworzeniu niesprzyjających warunków do bytowania pasożytów [17]. Olej z czarnuszki wspomaga walkę z takimi pasożytami jak tasiemiec, owsiki, a nawet z groźnym włośniem krętym [18]. Badania in-vitro potwierdziły również skuteczność w leczeniu przywry Schistosoma mansoni bez skutków ubocznych [18].

Czarnuszka na zatoki i astmę

Osoby cierpiące na astmę i problemy z zatokami mogą znaleźć ulgę dzięki olejowi z czarnuszki. Zawarte w nim związki działają przeciwzapalnie na drogi oddechowe i rozszerzają oskrzela [5]. Po dwóch tygodniach stosowania zaobserwowano zmniejszenie zatorów śluzowych nosa, złagodzenie świądu i kichania oraz przyspieszenie odnowy podrażnionej błony śluzowej [19]. W przypadku astmy, trzymiesięczna kuracja olejem znacząco zmniejsza częstotliwość i nasilenie ataków, ułatwiając oddychanie [20].

Zastosowanie oleju z czarnuszki w codziennym życiu

Wykorzystanie oleju z czarnuszki sięga znacznie dalej niż tylko suplementacja zdrowotna. Ten wszechstronny produkt można włączyć do codziennych rytuałów pielęgnacyjnych i kulinarnych.

Czarnuszka do picia – jak ją spożywać?

Najlepszą formą spożycia jest olej tłoczony na zimno, nierafinowany. Dorosłym zaleca się przyjmowanie 1 łyżeczki oleju dwa razy dziennie, najlepiej przed posiłkiem [21]. Dzieci powyżej 1 roku mogą zaczynać od kilku kropel, zwiększając dawkę do 1/4 łyżeczki, natomiast dzieci starsze mogą stosować 1/2 łyżeczki dziennie [22]. Aby złagodzić charakterystyczny, gorzkawy smak, można łączyć olej z miodem lub sokiem cytrusowym [23].

Zastosowanie w kuchni – do czego dodawać czarnuszkę?

Olej z czarnuszki powinien być stosowany wyłącznie na zimno, gdyż podgrzewanie niszczy jego cenne składniki [2]. Doskonale sprawdza się jako dodatek do sałatek, dresingów, jogurtu, twarogu czy past kanapkowych [2]. Czarnuszka 50 g w formie całych nasion świetnie uzupełnia smak pieczywa, serów oraz dań orientalnych [24].

Czarnuszka w kosmetyce – skóra, włosy, paznokcie

Na włosy i skórę głowy olej działa wzmacniająco, zmniejsza wypadanie włosów oraz zapobiega łupieżowi [25]. Na twarz aplikuje się 3-4 krople na lekko wilgotną skórę [26]. Regularne stosowanie redukuje trądzik, zmniejsza widoczność zmarszczek i przyspiesza gojenie [27]. Olej wspomaga również regenerację paznokci i działa przeciwgrzybiczo [25].

Czarnuszka na stawy i krążenie w nogach

Olej z czarnuszki wykazuje silne działanie przeciwzapalne w stawach, potwierdzono jego skuteczność w łagodzeniu objawów reumatoidalnego zapalenia stawów [28]. Poprawia także krążenie w nogach poprzez rozszerzanie naczyń krwionośnych i zmniejszanie stanów zapalnych, co prowadzi do redukcji obrzęków [29].

Dawkowanie, bezpieczeństwo i przeciwwskazania

Prawidłowe dawkowanie oleju z czarnuszki jest kluczowe dla bezpiecznego korzystania z jego właściwości zdrowotnych. Przed rozpoczęciem stosowania warto poznać zalecane dawki oraz przeciwwskazania.

Olejek z czarnuszki dawkowanie dla dorosłych i dzieci

Dla dorosłych optymalna dawka to 1-2 łyżeczki (5-10 ml) oleju dziennie [11]. Dzieci po ukończeniu 12 miesięcy życia mogą zaczynać od kilku kropel, stopniowo zwiększając do ¼ łyżeczki dziennie [30]. Dla dzieci w wieku 3-5 lat zalecana dawka to ½ łyżeczki dziennie, natomiast dzieci powyżej 6 lat mogą przyjmować 1 łyżeczkę dziennie [30]. Najlepiej spożywać olej razem z posiłkiem, aby uniknąć podrażnienia żołądka [31].

Czy czarnuszkę trzeba mielić? Jak stosować nasiona?

Surowe ziarna czarnuszki nie są dobrze trawione przez organizm [32]. Aby w pełni skorzystać z właściwości czarnuszki 50 g nasion, zaleca się ich zmielenie bezpośrednio przed spożyciem, najlepiej przy użyciu elektrycznego młynka [32]. Optymalna dzienna ilość to 2-3 łyżeczki zmielonych nasion dla dorosłych oraz połowa tej dawki dla dzieci [33].

Kiedy unikać oleju z czarnuszki – ciąża, niedociśnienie, interakcje z lekami

Przeciwwskazania obejmują przede wszystkim ciążę, ponieważ olej może powodować skurcze macicy [34]. Ponadto kobiety karmiące piersią [4], osoby z niedociśnieniem [35] oraz pacjenci przed operacjami chirurgicznymi powinni unikać oleju z czarnuszki [31]. Ważne jest także, by zachować ostrożność przy jednoczesnym stosowaniu leków przeciwzakrzepowych, beta-blokerów, leków na cukrzycę oraz immunosupresyjnych [4].

FAQs

Jakie są główne korzyści zdrowotne oleju z czarnuszki?

Olej z czarnuszki wykazuje szereg korzyści zdrowotnych, w tym wzmacnianie odporności, działanie przeciwzapalne, wsparcie układu pokarmowego i wątroby, regulację poziomu cukru i cholesterolu we krwi oraz łagodzenie objawów alergii i astmy.

Jak należy spożywać olej z czarnuszki?

Zaleca się przyjmowanie 1 łyżeczki oleju z czarnuszki dwa razy dziennie, najlepiej przed posiłkiem. Można go łączyć z miodem lub sokiem cytrusowym, aby złagodzić gorzkawy smak. Olej powinien być stosowany na zimno, bez podgrzewania.

Czy olej z czarnuszki ma zastosowanie w kosmetyce?

Tak, olej z czarnuszki jest skuteczny w pielęgnacji skóry, włosów i paznokci. Pomaga w redukcji trądziku, zmniejsza widoczność zmarszczek, wzmacnia włosy i zapobiega łupieżowi. Na twarz aplikuje się 3-4 krople na lekko wilgotną skórę.

Jakie są przeciwwskazania do stosowania oleju z czarnuszki?

Oleju z czarnuszki nie powinny stosować kobiety w ciąży i karmiące piersią, osoby z niedociśnieniem oraz pacjenci przed operacjami chirurgicznymi. Należy zachować ostrożność przy jednoczesnym stosowaniu leków przeciwzakrzepowych, beta-blokerów, leków na cukrzycę i immunosupresyjnych.

Jak przygotować nasiona czarnuszki do spożycia?

Aby w pełni skorzystać z właściwości czarnuszki, zaleca się mielenie nasion bezpośrednio przed spożyciem, najlepiej przy użyciu elektrycznego młynka. Optymalna dzienna ilość dla dorosłych to 2-3 łyżeczki zmielonych nasion, a dla dzieci połowa tej dawki.

Referencje

• [1] – https://olini.pl/blog/baza-wiedzy/olej-z-czarnuszki-wlasciwosci-i-zastosowanie
• [2] – https://niwki.pl/olej-z-czarnuszki-jak-wykorzystac-go-w-kuchni/
• [3] – https://olejewielkierychnowo.pl/nasiona-czarnuszki-jak-je-jesc-i-na-co-pomagaja/
• [4] – https://www.drmax.pl/blog-porady/olej-z-czarnuszki-wlasciwosci-zastosowanie-i-przeciwskazania
• [5] – https://www.aptekawsieci.pl/artykuly/olej-z-czarnuszki-wlasciwosci-lecznicze-i-zastosowanie.html
• [6] – https://www.kalendarzrolnikow.pl/14866/czarnuszka-siewna–poznaj-jej-wszystkie-wlasciwosci
• [7] – https://zielonaesencja.pl/LEKSYKON-PRZYPRAW-Zloto-faraonow-czyli-czarnuszka-we-wlasnej-osobie-blog-pol-1597907649.html
• [8] – https://www.sodr.pl/main/aktualnosci/Czarnuszka-siewna-niepozorne-ziarenka-o-wielkiej-mocy/idn:2255
• [9] – https://www.swiatleku.pl/artykuly/zloto-faraonow-lecznicze-wlasciwosci-oleju-z-czarnuszki-egipskiej.html
• [10] – https://kuchnia-zdrowia.pl/2268-czarnuszka-200g-kuchnia-zdrowia-5906746043880.html
• [11] – https://aptekapodgwiazda.pl/artykuly/olej-z-czarnuszki-wlasciwosci-zastosowanie-dawkowanie.html
• [12] – https://pantabletka.pl/olej-z-czarnuszki-na-odpornosc/
• [13] – https://olejarnia-gaja.pl/olej/olej-z-czarnuszki-wzmacnia-odpornosc/
• [14] – https://olini.pl/blog/baza-wiedzy/czy-olej-z-czarnuszki-pomaga-na-zapalenie-zoladka
• [15] – https://pysznosci.pl/s/prostazdrowadieta-pl/pij-co-dzien-lyzeczke-zwalcza-pasozyty-i-wspomaga-watrobe,6991098104015840a
• [16] – https://olejeodfranciszka.pl/olej-z-czarnuszki-na-cukrzyce-i-insulinoopornosc
• [17] – https://www.spirulina.pl/czarny-kminek/czarnuszka-w-walce-z-pasozytami-u-dzieci-i-doroslych.html
• [18] – https://go4taste.pl/blog/jak-stosowac-olej-z-czarnuszki-na-pasozyty/
• [19] – https://pantabletka.pl/czarnuszka-na-zatoki-olej-ziarno/
• [20] – https://olini.pl/blog/baza-wiedzy/olej-z-czarnuszki-wlasciwosci-i-zastosowanie
• [21] – https://gemini.pl/poradnik/zdrowie/olej-z-czarnuszki-wlasciwosci-i-zastosowanie/
• [22] – https://olini.pl/blog/baza-wiedzy/olej-z-czarnuszki-wlasciwosci-i-zastosowanie
• [23] – https://olejewielkierychnowo.pl/olej-z-czarnuszki-do-picia-kiedy-i-jak-go-uzywac/
• [24] – https://www.medme.pl/artykuly/czarnuszka-wlasciwosci-i-zastosowanie,67193.html
• [25] – https://www.domowaspizarnia.pl/Olej-z-czarnuszki-to-sposob-na-zadbana-skore-wlosy-i-paznokcie
• [26] – https://www.drogeria-ekologiczna.pl/blog/520_olej-z-czarnuszki-na-skore-kompleksowy-przewodnik-po-jego-wlasciwosciach-i-zastosowaniu.html
• [27] – https://pasiekisadowskich.pl/olej-z-czarnuszki-na-twarz-jak-stosowac-efekty
• [28] – https://www.spirulina.pl/czarnuszka/czy-olej-z-czarnuszki-pomaga-na-stawy.html
• [29] – https://mezator.com/en/blog/naturalne-sposoby-na-poprawe-krazenia-jak-poprawic-krazenie-krwi-w-nogach-skuteczne-domowe-sposoby-na-uklad-krwionosny
• [30] – https://pasiekisadowskich.pl/olej-z-czarnuszki-dla-dzieci-miodzis
• [31] – https://natu.care/pl/oleje/olej-z-czarnuszki
• [32] – https://go4taste.pl/blog/czarnuszka-jak-ja-jesc/
• [33] – https://marekskoczylas.pl/poradnik/p278,czarnuszka-na-co-jest-dobra-jak-ja-spozywac-i-jakie-sa-przeciwwskazania
• [34] – https://lekarzebezkolejki.pl/blog/olej-z-czarnuszki-w-ciazy/w-2433
• [35] – https://olini.pl/blog/baza-wiedzy/olej-z-czarnuszki-wlasciwosci-i-zastosowanie